Digoxine

Digoxine is een veelgebruikt geneesmiddel bij hartfalen en hartritmestoornissen. Digoxine behoort tot de groep van hartglycosiden en helpt het hart krachtiger en regelmatiger te kloppen. De muizenstudies laten zien dat digoxine de samenstelling van het darmmicrobioom aanzienlijk kan veranderen. Deze verstoring verzwakt de natuurlijke kolonisatieresistentie van de darm: een afweermechanisme waarbij gunstige darmbacteriën de overgroei van schadelijke microben helpen voorkomen.

Van populatiestudie naar muismodellen

Als startpunt analyseerden de onderzoekers medische gegevens van meer dan 1 miljoen mensen, verzameld over een periode van 15 jaar. Het doel was om geneesmiddelen te identificeren die samenhangen met een verhoogd risico op infecties in het maagdarmkanaal. Uit deze analyse kwamen 21 geneesmiddelen (die geen antibiotica zijn) naar voren waarbij dit risico verhoogd was. Digoxine werd geselecteerd voor verdere experimentele studie in muismodellen.

In deze studie bleek dat muizen die digoxine kregen toegediend, vatbaarder waren voor ernstige darminfecties. In ontlastingsmonsters van deze muizen werden verhoogde concentraties pathogenen gevonden en ook de sterftecijfers onder de behandelde muizenpopulatie waren hoger. Dit effect ging gepaard met verlies van gunstige bacteriesoorten, waaronder segmented filamentous bacteria (SFB), die een cruciale rol spelen in het activeren van het immuunsysteem in de darmen.

De rol van eiwit β-defensine

Een van de onderliggende mechanismen, zo schrijven de onderzoekers, is dat digoxine de mate van expressie van het eiwit β-defensine 39 (BD-39) verhoogt in muizen. Dat is ongunstig, want BD-39 verlaagt het aantal beschermende bacteriën zoals SFB. Daardoor verandert de werking van het immuunsysteem in de darmen en wordt de benodigde reactie op pathogenen verzwakt. BD-39 in muizen is verwant aan het humane β-defensine 1, maar vervolgonderzoek is nodig om te bepalen of vergelijkbare processen in de darmen ook bij mensen optreden.

Invloed medicatie op darmmicrobioom

Hoewel deze bevindingen geen directe aanleiding vormen om het gebruik van digoxine te veranderen, benadrukken de onderzoekers wel hoe belangrijk het is om rekening te houden met de invloed van medicatie op het darmmicrobioom. Bij patiënten die langdurig digoxine gebruiken en klachten aan het maagdarmkanaal ontwikkelen, kan het in de toekomst mogelijk relevant zijn om de invloed op het darmmicrobioom mee te wegen in de behandeling.

De auteurs van de studie pleiten voor vervolgonderzoek om te verkennen hoe medicatie zoals digoxine interacteert met andere factoren die het darmmicrobioom beïnvloeden, zoals voeding en omgeving. Op termijn kunnen die inzichten het misschien makkelijker maken om te bepalen welke patiënten een groter risico lopen op een verstoord darmmicrobioom, en om behandeling verder te personaliseren.

Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Bronnen: Nature / Buikbelang

Meer informatie over de interactie tussen medicijnen en het darmmicrobioom en de mogelijke voedings- en leefstijladviezen om het darmmicrobioom te herstellen/verbeteren, zie:

• e-book Voeding en medicijnen