Een internationaal onderzoeksconsortium, waaronder NUTRIM-onderzoeker Zlatan Mujagic en andere Maastrichtse onderzoekers, heeft onderzoek gedaan naar de effecten van stress op de darmen. Dit onderzoek heeft eindelijk ontrafeld hoe stress leidt tot verergering van inflammatoire darmziekten. Deze kennis opent deuren naar nieuwe behandelingen voor inflammatoire darmziekten (IBD).

Het onderzoek is gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift Cell en onlangs door Zlatan samengevat in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

Een gezonde geest en een gezond lichaam

Een verband tussen een gezonde geest en een gezond lichaam wordt al millennia lang verondersteld. Dit verband blijkt er ook te zijn voor verschillende immuun-gemedieerde aandoeningen. We vermoedden al dat psychologische stress het immuunsysteem zou beïnvloeden bij patiënten met inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa).

Eerder onderzoek van het Maastricht UMC+ en het Zuyderland MC toonde een verband aan tussen acute psychologische stress en latere opflakkeringen van darmontsteking en de relatie met IBD. Het was echter nog onbekend of hier sprake is van een causaal verband. En zo ja, welk biologisch mechanisme ligt hieraan ten grondslag? Dit was de uitdaging voor het onderzoek.

Achterliggende mechanisme

In deze studie werd stap voor stap bij muizen aangetoond dat psychologische stress de productie van cortisol stimuleert via de hypothalamus-hypofyse-bijnierschors-as (HPA-as). Dit stresshormoon zet gliacellen in de darm (enterische gliacellen) aan tot de productie van het eiwit CSF1 (colony-stimulating factor 1) dat op zijn beurt monocyten stimuleert die zich ophopen in het darmslijmvlies en pro-inflammatoire cytokine TNF (tumor necrose factor) produceren. Door dit mechanisme kan stress ervoor zorgen dat een colitis ernstiger wordt bij muizen die een darmontsteking ontwikkelen.

In 3 verschillende humane onderzoekcohorten, waaronder een van Maastricht UMC+ en Zuyderland MC, konden we deze bevindingen bij mensen valideren. Hiermee werd het biologische verband tussen psychologische stress en darmontsteking ook bij mensen aangetoond. De beschreven bevindingen roepen echter ook nieuwe vragen op. Zo laat dit onderzoek zien dat stress darmontsteking kan verergeren via glucocorticoïden, terwijl in de dagelijkse praktijk juist medicijnen als prednison worden gebruikt om darmontsteking bij IBD te behandelen. We weten echter ook dat overmatig gebruik van prednison bij patiënten met IBD kan leiden tot een ongunstig verloop van de ontsteking. Mogelijk speelt het beschreven mechanisme hier een rol. Verder onderzoek zal hierover meer duidelijkheid moeten verschaffen.

Bronnen: Maastricht University / NTvG

Meer informatie over vitamines, mineralen en spoorelementen bij patiënten met de ziekte van Crohn of Colitis ulcerosa zie ZiektebeeldenIndex.

Gerelateerd nieuws:

• IJzertekort speelt rol bij inflammatoire darmziekten
• CDED-dieet bij de ziekte van Crohn
• Nieuwe bacteriesoorten ontdekt bij patiënten met darmontstekingen
• Groningen Anti-Inflammatory Diet (GrAID)
• Crocodile studie: Crohn en Colitis Dieet & Leefstijlinterventie
• Vitamine-D-suppletie bij inflammatoire darmziekten